Telafi Edici Vergi Nedir?

Telafi Edici Vergi (TEV), üçüncü ülkelerden vergileri teminata bağlanarak tedarik edilen girdilerin işlendikten sonra Pan Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonu (PAAMK) ve AB ülkelerine tercihli rejim belgeleri düzenlenerek gönderilmesi durumunda ödenen bir vergi türüdür. Kısacası ithalat sırasında tahsil edilmeyen gümrük vergisi ihracat aşamasında tahsil edilmektedir.

Dahilde işleme rejimi kapsamında yurt dışından Türkiye’ye geçici olarak ithal edilen tarım ürünleri, sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünleri için A.TR Dolaşım Belgesi, EURO.1 Dolaşım Sertifikası, EURO-MED Dolaşım Sertifikası veya fatura beyanı eşliğinde ihracat yapıldığında bu ürünlerin üretiminde kullanılan üçüncü ülke menşeli hammadde, yardımcı madde, yarı mamul ve değiştirilmiş eşya için Telafi Edici Vergi uygulanır.

TEV’in temel amacı PAAMK ile belirlenen serbest ticaret alanına vergisiz eşya girişini engellemektir. Bu sayede Türkiye’nin dahil olduğu serbest ticaret anlaşmalarının suistimal edilmesinin önüne geçilmektedir.

Bu yazıda ,TEV neden ödenir, kim öder, hangi durumlarda doğar, hangi ülkelere ödenir, nasıl hesaplanır ve ödenmemesi durumunda oluşabilecek cezai yaptırımlar gibi konular ele alınmaktadır. Ayrıca, TEV’in hesaplama yöntemi ve ilgili güncel mevzuata da yer verdik.

Hangi Durumda Telafi Edici Vergi Doğar?

Telafi Edici Vergi (TEV) dahilde işleme rejimi çerçevesinde belirli koşulların oluşması halinde ortaya çıkan önemli bir yükümlülüktür. TEV’in doğduğu durumlar şunlardır:

• Dahilde işleme rejimi kapsamında üçüncü ülkelerden ithal edilen hammadde veya ara mallar kullanılarak üretilen ürünlerin ihracatında.
• A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenerek Avrupa Birliği’ne yapılan ihracatlarda.
• EUR.1 veya EUR-MED Dolaşım Sertifikası düzenlenerek Pan Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonu (PAAMK) üyesi ülkelere yapılan ihracatlarda.
• Fatura beyanı eşliğinde Serbest Ticaret Anlaşması imzalanan ülkelere ihracat yapıldığında
• İthalat aşamasında gümrük vergisi sıfırdan farklı olan ürünlerin kullanıldığı ihracatlarda.
• Üçüncü ülke menşeli hammadde, yardımcı madde, yarı mamul ve değiştirilmiş eşya kullanılarak üretilen ürünlerin ihracatında.
• “Geri ödeme veya muafiyet yasağı” olan serbest ticaret anlaşmaları kapsamındaki ihracatlarda.

Telafi Edici Vergi Ödenen Ülkeler Hangileridir?

Telafi Edici Vergi, Türkiye’nin tercihli ticaret rejimi belgeleri düzenlediği Avrupa Birliği üye ülkeleri, EFTA ülkeleri, Balkan ülkeleri, Akdeniz ülkeleri ve diğer STA ülkelerine yapılan ihracatlarda ödenir.

• Avrupa Birliği üye ülkeleri: Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Portekiz, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Danimarka, İrlanda, Yunanistan, Avusturya, Finlandiya, İsveç, Çekya, Slovakya, Macaristan, Polonya, Estonya, Letonya, Litvanya, Slovenya, Hırvatistan, Bulgaristan, Romanya, Malta, Kıbrıs Rum Kesimi
• EFTA ülkeleri: İsviçre, Norveç, İzlanda, Liechtenstein
• Balkan ülkeleri: Arnavutluk, Bosna-Hersek, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan, Kosova
• Akdeniz ülkeleri: Mısır, İsrail, Fas, Tunus, Filistin, Lübnan, Ürdün, Cezayir
• Diğer STA ülkeleri: Gürcistan, Moldova, Şili, Morityus, Malezya, Singapur, Faroe Adaları

Önemli bir istisna olarak Güney Kore ve İngiltere gibi bazı ülkelerle yapılan STA’larda “geri ödeme veya muafiyet yasağı” bulunmadığından menşe beyanı düzenlenerek bu ülkelere yapılan ihracatlarda TEV doğmamaktadır.

Telafi Edici Vergi Nasıl Hesaplanır? (TEV Hesaplama Tablosu)

Telafi edici verginin hesaplanması belirli faktörlere bağlı olarak yapılır. Temel formül şu şekildedir:

TEV = (İhracat Fiyatı – Üretim Maliyeti) x TEV Oranı

Bu formüldeki değişkenler:

• İhracat Fiyatı: İhraç edilen ürünün AB veya serbest ticaret anlaşması olan ülkeye satış fiyatı.
• Üretim Maliyeti: İhraç edilen ürünün üretiminde kullanılan hammadde, yardımcı madde, işçilik ve diğer tüm masrafların toplamı.
• TEV Oranı: İthal edilen hammadde veya yardımcı maddenin türüne göre Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen oransal vergi miktarı.

Aşağıdaki örnekte Çin’den ithal edilen 10.000 kg girdinin toplam ithalat değeri 100.000 $ ve ithalat vergi oranı %10 olarak kabul edilmiştir.

İhracatta 5.000 kg nihai ürün ihraç edilirken her 1 kg nihai ürün için 1 kg ithal girdi kullanıldığı varsayılmıştır. Döviz kuru 1 USD = 30 TL olarak alınmıştır.

Sonuç olarak bu örneği incelediğimizde ihracat işleminde ödenmesi gereken TEV tutarı 150.000 TL’dir.

Nereye Telafi Edici Vergi Ödenir?

Telafi Edici Vergi ihracat işlemi sırasında gümrük idarelerine ödenir. 

Hesaplanan TEV, ihracat beyannamesinde “61” gümrük vergi kodu ile beyan edilir. Bu ödeme, ihracat işlemleri sırasında gerçekleştirilir ve beyanname üzerinden takip edilir.

Ne Zaman ve Nasıl Telafi Edici Vergi Ödenir?

Telafi Edici Vergi (TEV), ihracat beyannamesinin tescili sırasında ilgili gümrük saymanlığına beyan edilerek ödenir. 

İhracat beyannamesi tescil edildikten sonra eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıktığı tarihe kadar bu ödeme yapılmalıdır. Ödeme durumunu sorgulama, Ticaret Bakanlığı’nın resmi web sitesi üzerinden kontrol edilebilir.

TEV Ödenmezse Ne Olur? (Cezası)

Telafi Edici Verginin hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğunun gümrük idarelerince yapılan kontrol sonucunda tespit edildiği durumda Gümrük Kanununun 234/5. maddesi uyarınca aylık %4,5 gecikme zammı ve vergi tutarının 1/4 kadar para cezası uygulanır.

Ancak önemli bir ayrıntı olarak, idarenin tespitinden önce hiç ödenmeyen veya eksik ödenen ithalat vergilerinin yükümlüsünce bildirilmesi durumunda bu cezaya hükmedilmez. Bu durumda Gümrük Kanunun 194. maddesi uyarınca yalnızca gecikme zammı uygulanır.

Dolayısıyla TEV’in ödenmesi konusunda herhangi bir sorun yaşayan firmaların gümrük idarelerinin tespitinden önce kendilerinin bildirimde bulunması, daha az mali yük ile karşılaşmalarını sağlayacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

Telafi Edici Vergi (TEV) hakkında en çok merak edilen soruları sizin için yanıtladık.

Sübvansiyona karşı telafi edici vergi ne demek?

Sübvansiyona karşı telafi edici vergi, bir ülkenin ihracatçılarına sağladığı sübvansiyonlar nedeniyle haksız rekabet avantajı elde etmesini önlemek amacıyla uygulanan bir vergi türüdür. 

Telafi Edici Vergi (TEV) ise daha spesifik olarak dahilde işleme rejimi kapsamında ithal edilen ürünlerin tercihli ticaret anlaşmaları kapsamında ihracatında ödenen bir vergidir.

TEV iadesi nedir?

TEV iadesi, vergi mükelleflerinin tevkif edilerek ödenen tutarları belirli koşullar altında geri almasını sağlayan bir uygulama olarak tanımlanır. 

Vergi süreçleri ve muhasebe kaydı açısından büyük önem taşıyan bu prosedür, vergi mükellefi işletmelerin nakit akışını koruyarak mali yüklerini hafifletmeye yardımcı olur.

Telafi edici vergi kodu kaç?

Telafi Edici Vergi, ihracat beyannamesinde “61” gümrük vergi kodu ile beyan edilir.

Telafi edici vergi gider yazılır mı?

Evet, Telafi Edici Vergi (TEV) gider olarak kaydedilebilir ve vergi matrahının hesaplanmasında dikkate alınabilir. 

İşletmeler ihracat sırasında ödedikleri TEV tutarlarını ilgili dönemin giderleri arasında muhasebeleştirebilir. Özellikle Ek 8 kapsamında belirlenen muhasebe kaydı esaslarına göre TEV’in işletme muhasebe kayıtlarına nasıl işleneceği konusunda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan ilgili düzenlemeler dikkate alınmalıdır.

Serbest ticaret anlaşması mevcut her ülkede TEV doğar mı?

Hayır, her serbest ticaret anlaşması olan ülkede TEV doğmaz. 

Güney Kore veya İngiltere gibi bazı ülkelerle yapılan serbest ticaret anlaşmalarında “geri ödeme veya muafiyet yasağı” bulunmadığından menşe beyanı düzenlenerek bu ülkelere yapılan ihracatlarda TEV doğmamaktadır.

Telafi edici vergi hesaplanırken firelerde eklenmeli mi?

Evet, Gümrükler Genel Müdürlüğünün 75325507 sayılı yazısına göre nihai ürünün üretilmesi esnasında yanan ve yok olan firelerin ödenecek TEV’e dahil edilmesi gereklidir.

TEV hesaplanırken ilave gümrük vergisi ilave edilir mi?

Hayır, 3351 Sayılı İthalatta İlave Gümrük Vergisi Uygulanmasına İlişkin Karara göre telafi edici verginin hesaplanmasında İlave Gümrük Vergisi’nin hesaplamalara dahil edilmemesi gerektiği belirtilmektedir (Madde 4).

2025 telafi edici vergi oranı kaçtır?

2025 yılı Telafi Edici Vergi (TEV) oranları, ithal edilen ürünün cinsine ve menşe ülkesine göre değişiklik göstermektedir. 

Güncel TEV oranlarını öğrenmek için 2025 yılı İthalat Rejimi Kararı ve Gümrük Tarife Cetveli‘ni incelemek gerekmektedir.