Export Ne Demek?

Export (ihracat), bir ülke ya da işletmenin ürettiği mal ya da hizmetleri başka bir ülkeye satmasıdır. 

Bu süreç uluslararası ticaretin temel unsurlarından biridir ve ülkeler arasındaki ekonomik ilişkileri destekler. Günümüzde teknolojik gelişmeler ve gelişmiş lojistik alt yapıları sayesinde export süreci daha hızlı, verimli ve erişilebilir hale gelmiştir. 

Bu kapsamlı rehberde export işleminin tüm yönlerini, türlerini, yasal gereklilikleri ve uygulamalarını detaylı şekilde ele aldık.

Export Ne İşe Yarar?

Export, işletmelerin yeni pazarlara giriş yapmasına ve gelir kaynaklarını çeşitlendirmesine olanak sağlayan stratejik bir araçtır. 

Exportun sağladığı temel faydalar aşağıdaki gibidir:

• Dünya pazarlarından pay alma: Şirketler yalnızca yerel pazarla sınırlı kalmayıp küresel müşteri tabanına ulaşabilir.
• İstihdam yaratımı: Üretim artışına bağlı olarak yeni iş imkanları ortaya çıkar.
• Satış ve kar artışı: Geniş pazarlar daha yüksek sipariş hacimleri anlamına gelir.
• Pazar payı genişletme: İşletmeler rekabetçi ortamda konumlarını güçlendirir.
• Dış ticaret açığının kapanması: İthalatın fazla olduğu durumları export artışıyla dengeleyebilir.
• Rekabet gücünün artırılması: Uluslararası standartlara uyum sağlayan işletmeler daha güçlü hale gelir.
• Ürün yaşam döngüsünün uzatılması: İç pazarda doymuş ürünler dış pazarlarda yeni alıcılar bulabilir.

Lojistik sektörü özelinde export hizmetleri danışmanlık, yazılım ve finans gibi alanlarda sıkça görülen bir uygulamadır.

Kimler Export (İhracat) Yapabilir?

Vergi numarası olan tüm tüzel veya gerçek kişiler export yapabilir. 

Daha kapsamlı bilgi almak için “Kimler İhracat Yapabilir?” başlıklı rehberimizi inceleyin: https://adabte.com/kimler-ihracat-yapabilir/ 

Export Türleri Nelerdir?

Export (ihracat), ihraç edilen ürünün çeşidine veya ihraç edilişinin şekline göre farklı türlere sahiptir. 

Temel olarak export çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

• Ön İzne Bağlı İhracat: İhraç edilmesi belirli kanunlar çerçevesinde belli bir makamın iznine tabi tutulan malların ihracatıdır. Haşhaş, mühimmat, silah, silah yedek parçaları, uyuşturucu madde, gübre, hayvan ürünleri ve deniz ürünleri bunlardan bazılarıdır.

• Konsinye İhracat: Malın mülkiyeti satıcıda kalmasıyla birlikte önceden belirlenmiş fiyatla başka işletmelere satılmak üzere gönderilen malların ihracatıdır.

• Bedelsiz İhracat: Karşılığında herhangi bir döviz girdisi olmayan ve bedelsiz olarak yapılan ihracat şeklidir. Yedek parçalar, tanıtım malları, ürün numuneleri ve doğal afetler için gönderilen yardım malzemeleri bu kapsamda yer alır.

• Kayda Bağlı İhracat: İhracatçı birliği genel sekreterliği tarafından kayda alınmak suretiyle yapılan ihracattır. Lületaşı, meyan kökü, orijinal bağırsak ve işlem görmemiş zeytin gibi ürünler bu türe örnek verilebilir.

• İthal Edilmiş Malın İhracatı: İthal edilen ve vergileri ödenmiş mal yeniden değerlendirilerek veya işlenerek ihracatta kullanılmasıdır.

• Özellik Arz Etmeyen İhracat: Herhangi bir izin veya yasaklama gerektirmeyen normal prosedür olan ihracattır. Bu mallar gümrük beyannamesi düzenlenerek ihraç edilir.

• Dolaylı İhracat: Tek başlarına dışsatım yapmayan şirketlerin mallarını dış firmalar aracılığıyla satılmasıdır. İç ihracat kanallarında ihracat brokerleri, yerleşik dış alıcılar ve ihracat yönetim işletmeleri yer alır.

• Fiili İhracat: Gümrük kanunları çerçevesinde ihraç edilecek malların muayeneleri yapılarak taşıta yüklenmesidir. Sipariş alınır, ön görüşmeler sağlanır, malın üretimi hazırlanır ve teslimi gerçekleştirilir.

• Yeniden İhracat: Fiyatları daha düşük olan ülkelerden alınan malların birkaç küçük işlemden sonra daha yüksek fiyatlara satılması ile gerçekleştirilen ihracat şeklidir.

• Geçici İhracat: Farklı bir ülkeye gönderilen malın hiçbir değişikliğe uğramadan belli bir süre sonra tekrar geri dönmesi durumudur. 

• Kredili İhracat: İhracatçıların kredi talepleriyle ödeme süresini, mal cinsini ve ödeme planını içeren satış sözleşmesinin ihracatçı birliklerine verilmesidir. Dayanıksız tüketim malları 2 yıl, diğer mallar ise 5 yılı geçemez.

• Kati İhracat: Belli bir sözleşmeye dayanılarak ihraç edilen malın kesin olarak ihracatıdır. Belli bir döviz karşılığında ve ticari anlaşma ile gerçekleştirilir.

• Bedelli İhracat: Belli bir döviz ile yapılan ihracat şeklidir. Devlet veya ihracat firmaları farklı bir devlet veya ithalat firması ile sözleşme imzalayarak gerçekleştirilir.

• Serbest İhracat: Ülke sınırları içerisinde fakat gümrük sınırları dışında kalan ithalat ve ihracat kısıtlamaları olmadan uluslararası pazarlara giriş sağlayan ihracattır. Serbest bölgeler, transit ticaret ve dış pazar yoğunluklu üretimde bulunan firmalar için fayda sağlar.

• Korumalı İhracat: İhracata konu olan mallar için ülke kaynakları koruma altına alınarak yapılan ihracattır. Uluslararası piyasada belirli kotalar ile düzenlenir.

• Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat: Kiracı firma ile firma veya kuruluş arasında yapılan sözleşme ile başlar. Kira süresi üç yılı geçemez.

• Transit İhracat/Ticaret: Farklı bir ülkeden ithal edilen malın üzerinde herhangi bir değişiklik yapmadan farklı bir ülkeye ihraç edilmesi işlemidir. KDV ve benzeri hiçbir vergi alınmaz.

Her bir export türü gümrük mevzuatı kapsamında farklı muhasebe kayıtları ile kayıt altına alınır ve ihracat istatistikleri için büyük önem taşır.

Lojistik Sektöründe İhracat (Export) Neden Önemlidir?

Export, lojistik sektöründe ülke ekonomisinin gelişmesi ve dış ticaret hacminin artırılması için kritik bir rol oynamaktadır.

Lojistik sektörü için exportun sağladığı önemli faydalar şunlardır:

• Hizmet Talebinin Artışı: Export faaliyetleri arttıkça taşıma, depolama, gümrük işlemleri ve lojistik danışmanlık gibi hizmetlere olan talep önemli ölçüde artar. Bu da lojistik işletmelerinin kapasitesini genişletmesine ve yeni hizmetler sunmasına neden olur.
• İstihdam Yaratımı: Lojistik sektöründe çalışan sayısı export hacminin artışı ile doğru orantılı olarak artar. Nakliyeci firmalar, depo işçileri, gümrük müşavirleri ve lojistik koordinatörleri gibi pek çok meslek dalında istihdam yaratılır.
• Teknolojik Gelişme: Export süreçlerini hızlandırmak için lojistik sektörü izleme sistemleri, otomatik depo yönetimi, e-ticaret entegrasyonu ve veri analitik gibi yenilikçi teknolojileri benimsemek zorunda kalır.
• Lojistik Altyapısının Gelişimi: Export talebinin artması limanların, havaalanlarının, gümrük kapılarının ve depo tesislerinin gelişmesini hızlandırır. Bu altyapı yatırımları lojistik sektörünün etkinliğini ve rekabet gücünü artırır.
• Çeşitli Hizmetlerin Oluşturulması: Uluslararası ticarete yönelik özelleştirilmiş lojistik hizmetleri (gümrük danışmanlığı, ürün güvenliği, sigorta koordinasyonu vb.) ortaya çıkar. Böylece lojistik şirketleri daha katma değerli hizmetler sunabilirler.
• Ekonomik Büyüme ve Karlılık: Export artışı doğrudan lojistik şirketlerinin gelirini ve karlılığını artırır. Böylece sektörün ekonomik açıdan güçlenmesini sağlar.

“Import Ne Demek?” içeriğimize de mutlaka göz atın: https://adabte.com/import-ne-demek/ 

Export (İhracat) İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Export işlemini gerçekleştirmek için çok sayıda resmi belge hazırlanması ve sunulması gerekmektedir. 

Export (ihracat) işlemlerinde kullanılan temel belgeler şunlardır:

Gümrük Belgeleri:

• Gümrük Beyannamesi: Export işleminin temelini oluşturan ve mal hakkında tüm bilgileri içeren resmi belgedir.
• Menşe Şahadetnamesi: Ürünün hangi ülkede üretildiğini belirten belgedir. TSO (Türkiye Sanayi ve İşletmeler Birliği) tarafından onaylanır.
• Menşe Belgesi: Ürünün kaynağını doğrulayan belgedir.
• Kontrol Belgesi: Ürünün kalite ve standartlarının kontrol edildiğini gösteren belgedir.

Taşıma ve Lojistik Belgeleri:

• Taşıma Belgesi: Malların taşınması sırasında düzenlenen belgedir.
• Çeki Listesi (Packing List): Sevkiyatta yer alan tüm malların detaylı listesini içerir.
• Tır Karnesi: Kara yoluyla yapılan taşımada kullanılan uluslararası belge türüdür.

Ticari Belgeler:

• Fatura (Commercial İnvoice): Satıcının alıcıya düzenlediği ücret belgesidir.
• Orijinal Fatura: Satıştaki temel ticari belgedir.
• Navlun Faturası: Taşıma ücretini gösteren belgedir.
• Özel Fatura: Özel durumlarda düzenlenen faturadır.
• Tasdiki Fatura: Konsolosluk tarafından onaylanmış faturadır.
• Konsolosluk Faturası: Hedef ülke konsolosluğu tarafından onaylanması gereken belgedir.

“İhraç Kayıtlı Fatura Nasıl Düzenlenir?” içeriğimizi de ziyaret edin: https://adabte.com/ihrac-kayitli-fatura-nasil-duzenlenir/ 

Kalite ve Sertifika Belgeleri:

• Hasat Belgesi: Tarım ürünleri için hasat bilgilerini içerir.
• Ticari Kalite Belgesi: Ürünün ticari kalite standartlarını karşıladığını gösterir.
• Analiz Belgesi: Ürün bileşimi ve kalitesi hakkında laboratuvar analiz sonuçlarını içerir.
• Sanayi Sicil Belgesi: Üretici şirketin kayıtlı olduğunu doğrulayan belgedir.

Diğer Belgeler:

• Tedarikçi Beyanı: Malzemenin kaynağını belirten belgedir.
• Dolaşım Belgesi: Malın serbest dolaşımını sağlayan belgedir.

Bu belgeler ürünün kalitesinden gümrük prosedürlerine kadar her aşamada denetim ve düzenleme sağlar.

Hedef ülkenin gümrük ve ticaret politikaları dikkate alınarak bu belgeler ihracatçı birlikleri ve gümrük müşavir firmalarının desteğiyle hazırlanır. Belgelerin eksik veya hatalı olması export işlemini geciktirebilir ya da reddedilmesine neden olabilir.

Nasıl Export Yapılır?

Export yapabilmek için sistematik bir süreç izlenmesi ve belirli adımların sırasıyla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 

Export işleminin temel adımları şu şekildedir:

• Pazar Araştırması: Hedef pazarın demografik özellikleri, sektör analizi, Türkiye ile hedef ülke arasındaki ilişkiler, rakip analizi ve arz-talep ilişkisi incelenir. 

• Hedef Pazarın Belirlenmesi: Hangi ülkelere veya bölgelere export yapılacağı hedef kitle ve pazar araştırmasıyla belirlenmelidir. İhracat yapılacak ülkenin ekonomik durumu, tüketici davranışları ve kültürel farklılıkları göz önünde bulundurulmalıdır.

• Müşteri Bulunması ve İlişki Kurulması: İhracat danışmanlık firmalarından destek alınarak potansiyel alıcılar bulunur. Müşterinin bulunmasında internet, firma rehberleri ve ticari etkinlikler önemli araçlar olarak kullanılır.

• Satış Sözleşmesinin Hazırlanması: İhracatçı ve ithalatçı arasında satış sözleşmesi düzenlenir. Bu sözleşmede teslim şekli, ödeme şekli, banka bilgileri, ürünün özellikleri, fiyat ve ödeme koşulları yer almalıdır. 

• Ürünün Üretimi ve Hazırlanması: Sözleşmeye uygun şekilde ürün üretilir ve export için hazırlanır. Ürünün kalitesi, ambalajlama ve taşınmaya uygunluğu kontrol edilir.

• Nakliyeci Firma ile Anlaşma: Ürünün taşınması için uygun bir nakliyeci firma ile sözleşme yapılır. Nakliyeci firma ile taşıma şekli, maliyet ve taşıt bilgileri belirlenir. 

• Gerekli Belgelerin Hazırlanması: Gümrük müşavir firması ile görüşülerek tüm export belgeleri hazırlanır. 

• Konsolosluk Onayları: Malın gideceği ülke konsolosluğundan gerekli onaylar ve belgeler alınır. Bazı belgeler konsolosluk tarafından tasdik edilmesi gerekebilir.

• Ürünün Gümrüğe Teslimi: Tüm belgeler ve hazırlıklar tamamlandıktan sonra ürün gümrüğe getirilir. İhracatçı önceden hazırladığı belgeleri gümrüğe sunar ve kabulünü bekler.

• Gümrük Muayenesi ve Onayı: Gümrük memurları belgeleri ve ürünü muayene eder. Malın belirtildiği gibi olup olmadığını, ambalaj durumunu, sayısını ve markasını kontrol eder. Ürünün ihracatı yasak veya izne tabi olup olmadığı incelenir. 

• Gümrükten Çıkış: Tüm kontroller tamamlandıktan sonra ihraç edilen mal gümrükten çıkış yapar ve sevkiyata başlar.

• Hedef Ülkede Gümrük İşlemleri: Ürün hedef ülkeye ulaştığında alıcı ülkenin gümrük işlemleri gerçekleştirilir. İthalatçı ise gümrük prosedürlerini tamamlar.

• Ödeme ve Dosya Kapatılması: Mal bedeli ne kadar anlaşıldıysa ödeme gerçekleştirilir. Tüm işlemler tamamlandıktan sonra export dosyası kapatılır.

Export işleminin başarıya ulaşması için her adımın dikkatli bir şekilde yönetilmesi ve tüm yasal gerekliliklerin yerine getirilmesi gereklidir.

Türkiye’de İhracat (Export) Destekleri Nelerdir?

Türkiye ihracatçı firmaların desteklenmesi ve ihracatın teşvik edilmesi konusunda çeşitli resmi programlar ve finansal destekler sunmaktadır. 

Ticaret Bakanlığı tarafından verilen temel export destekleri şunlardır:

• Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi: İhracatçı firmaların dijital pazarlama ve e-ticaret faaliyetlerinin desteklenmesidir. Online pazarlama, web sitesi oluşturma ve dijital satış kanallarının kurulumunda mali yardım sağlanır.
• Fuar Desteği: Uluslararası fuarlara katılım giderleri desteklenir. Firmaların ürünlerini küresel pazarlarda tanıtmalarına yardımcı olur.
• Pazara Giriş Belgelerinin Desteklenmesi: İhracat yapılacak ülkelerin standart ve sertifikasyon gereklilikleri için belge alınması masrafları karşılanır.
• Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği: Hedef pazarlar hakkında yapılan araştırma ve analiz çalışmalarının maliyeti desteklenir.
• Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi: Firmaların kalite standartlarını yükseltmesine ve uluslararası rekabet edebilirlik kapasitesini artırmasına yönelik projeler desteklenir.
• Markalaşma Desteği: Türk markalarının küresel pazarlarda güçlenmesi ve tanınırlığı artırılması için sunulan destek programıdır.
• Yurtdışı Birim, Marka ve Tanıtım Desteği: İhracatçıların yurt dışında satış temsilcilikleri, şubeleri ve markalarını kurmalarında mali destek sağlanır.
• Tasarım Desteği: Ürünlerin tasarım ve geliştirme aşamalarında sunulan finansal yardımdır. Tasarım danışmanlığı ve prototip geliştirme masrafları karşılanabilir.
• İhracatçıya Alıcı Kredisi ve Sigorta Tazmin Desteği: İhracatçılara satış sonrası finansal destek ve ticari risk sigortası için yardım sağlanır.

Bu destekler özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin uluslararası pazarlara girişini kolaylaştırmaktadır.

Export İşlemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar  

Export işlemlerinde başarı için gümrük kurallarının doğru bir şekilde takip edilmesi, uluslararası ticaret anlaşmaları ve yasalarının bilinmesi ve mal taşıma sigortalarının düzgün yapılması önemlidir. 

Export işlemlerinde dikkat edilmesi gereken diğer önemli noktalar şunlardır:

• Gümrük Kuralları ve Düzenlemeleri: Hedef ülkenin gümrük kurallarını ve gereklilikleri detaylı olarak araştırılmalıdır. Her ülkenin farklı gümrük prosedürleri ve vergisi olabilir. 
• Uluslararası Ticaret Anlaşmaları ve Yasaları: İki ülke arasında imzalanan ticaret anlaşmaları ve uluslararası ticaret hukuku kuralları bilinmelidir. Bu anlaşmalar ihracat hacmini artırabileceği gibi kısıtlamalar da getirebilir.
• Belgelerin Doğruluğu ve Eksiksizliği: Gümrük beyannamesi, fatura, menşe şahadetnamesi gibi tüm belgeler doğru ve eksiksiz bir şekilde hazırlanmalıdır. Belge hataları export işlemini geciktirebilir veya reddedilmesine neden olabilir.
• Ürün Kalitesi ve Standartları: İhraç edilecek ürünler, hedef ülkenin kalite ve güvenlik standartlarını karşılamalıdır. Ürün testleri ve sertifikasyonları zamanında tamamlanmalıdır.
• Ödeme Yöntemleri ve Finansal Güvenlik: Ödeme şekli (nakit, kredi, akreditif vb.) sözleşmede açıkça belirtilmelidir. Akreditif kullanılması ihracatçının ödeme riskini azaltır.
• Sigorta ve Taşıma Koşulları: Malların transit sırasında zarar görmemesi için uygun sigorta sağlanmalıdır. Taşıma şekli (kara, deniz, hava) ve teslim koşulları (FOB, CIF vb.) sözleşmede belirtilmelidir.
• Hedef Ülkenin Politik ve Ekonomik Durumu: İhracat yapılacak ülkenin siyasi istikrarı, ekonomik durumu ve ticari ilişkileri analiz edilmelidir. Ekonomik yaptırım altında olan ülkelere export yapılamayabilir.
• Kültürel Farklılıklar: Hedef pazarın kültürel özellikleri, tüketici tercihleri ve pazarlama stratejileri dikkate alınmalıdır. Yerel dillendirme ve uyarlamalar gerekebilir.
• Döviz Kuru Dalgalanmaları: Uluslararası ticarette döviz kuru riskleri bulunmaktadır. Uzun vadeli kontratlar için kur kilitlemesi yapılabilir.
• İhracat Yasakları ve Kısıtlamaları: Bazı ürünlerin ihracatı yasak veya belirli ülkelere kısıtlanmış olabilir. Ön izne tabi ürünler için gerekli izinlerin alınması şarttır.
• Zaman Yönetimi: Export işleminin her aşaması belirli bir zaman dilimi içinde tamamlanmalıdır. Gecikmeler malların zamanında teslimatını etkileyebilir.
• Profesyonel Danışmanlık: Gümrük müşaviri, ihracat danışmanları ve hukuk müşavirlerinden yardım alınması işlemlerin doğru yapılmasını sağlar.
• Belge Saklama ve Kayıtlar: Tüm export belgeleri ve işlem kayıtları belirli bir süre için saklanmalıdır. Denetim ve vergi kontrollerine karşı hazırlık yapılmalıdır.
• Ürün Takibi: Sevkiyat sonrası mal takibi yapılmalı ve teslimatın zamanında gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Export (ihracat) işlemi hakkında diğer merak edilen soruları sizin için yanıtladık.

Export etmek ne demektir?

Export etmek, üretilen mal veya hizmetleri başka bir ülkeye döviz karşılığında satmak anlamına gelir. 

Bu işlem uluslararası ticaretin temel unsurlarından biridir. Export sayesinde işletmeler yeni pazarlara giriş yapabilir ve ülkeler döviz geliri elde edebilir. 

Export ürün ne demek?

Export ürün, bir ülkede üretilen veya işlenen ve başka bir ülkeye satılmak üzere ihraç edilen mallar anlamına gelir. 

Export ürünleri makine, tekstil, tarım ürünleri, yazılım ve pek çok başka kategoriye ayrılabilir. Bu ürünlerin hedef pazarın talebine ve kalite standartlarına uygun olması gerekmektedir. 

Export ne için kullanılır?

Export, işletmelerin gelirini artırmak, ülke ekonomisini güçlendirmek ve uluslararası pazarlarda rekabet etmek için kullanılır. 

Export yapılan mallar sayesinde ülkeye döviz girdisi sağlanır ve istihdam yaratılır. Ayrıca export iç pazarın durgun olduğu dönemlerde üretim ve satışı artırma imkanı sunar. 

Dolaylı export nedir?

Dolaylı export, tek başlarına dışsatım yapmayan şirketlerin mallarını dış firmalar aracılığıyla satılması işlemidir. 

Dolaylı exportta ihracat brokerleri, yerleşik dış alıcılar veya ihracat tüccarları aracı olarak görev yapar. Bu yöntem doğrudan export yapmanın çıkardığı sakıncaları azalttığı için riskin az olduğu ihracat şeklidir. 

Bedelsiz export nedir? 

Bedelsiz export, karşılığında herhangi bir döviz girdisi olmayan, bedelsiz olarak yapılan ihracat şeklidir. 

Ürün numuneleri, tanıtım malları, yedek parçalar ve doğal afetler için gönderilen yardım malzemeleri bedelsiz export kapsamında yer alır. Bedelsiz export izne tabi olup izin süresi bir yılla sınırlıdır. 

Kayda bağlı export nedir?

Kayda bağlı export, ihracatçı birliği genel sekreterliği tarafından kayda alınmak suretiyle yapılan ihracattır. 

Bu ihracat türü belli bir süre içerisinde gerçekleşmesi gerekir ve gümrük beyannameleri ile ihracatçı birliğine kayıt ettirildikten sonra gümrük idarelerine gönderilir. Kayıt işlemi otuz gün içinde tamamlanmalıdır. 

Geçici ihracat örnekleri nelerdir?

Geçici ihracat, farklı bir ülkeye gönderilen malın hiçbir değişikliğe uğramadan belli bir süre sonra tekrar geri dönmesi durumudur. 

Taşıtlar, ticari olmayan eşyalar, sergi malzemeleri, sinema filmleri ve kiralık eşyalar geçici ihracat örneklerindendir. 

Üç yıl boyunca yurt dışında kalan ve geri dönmeyen ürünler için bakanlıkça para cezası uygulanır.