Tonaj Ne Demek? Tonaj Nasıl Hesaplanır?

Tonaj, taşıma araçlarının veya gemilerin taşıyabileceği yük miktarını ifade eden bir terimdir. Lojistik ve taşımacılık sektörlerinde sıklıkla kullanılan bu terim, özellikle kara, deniz ve hava taşımacılığında önemlidir.

Beher tonaj, deniz ve kara taşımacılığında kullanılır. Her bir konteyner veya yük birimi başına düşen ağırlık miktarını ifade eder. Gros tonaj ise bir geminin tüm kapalı alanlarının hacmini ifade eder ve denizcilik sektöründe yaygın olarak kullanılır. 

Tonaj Nasıl Hesaplanır?

Tonaj hesaplama yöntemleri net tonaj ve brüt tonaj olarak ikiye ayrılır. Net tonaj, yalnızca taşınacak yükün ağırlığını ifade ederken; brüt tonaj, aracın veya geminin kendi ağırlığı ile birlikte toplam ağırlığı kapsar. Ayrıca gemiler için “deadwight  tonajı” mürettebat, yakıt ve diğer tüm taşınabilir malzemeleri de kapsar ve operasyonel kapasiteyi yansıtır.

Bir tırda taşıma kapasitesinin optimize edilmesi için boş ağırlık ile yükün ağırlığı toplanarak brüt tonaj hesaplanır. Gemi taşımacılığında ise dedveyt tonajı, tüm taşınabilir unsurlar (mürettebat, yakıt, yolcu vb.) dahil edilerek elde edilir.

Tonaj hesabında, aracın türü ve dingil sayısı önemli rol oynar. İki dingilli bir kamyonet yaklaşık 20 tona kadar taşıma kapasitesine sahipken, mega tırlar 26 tona kadar yük taşıyabilir. 

Tonaj Hesaplama Formülü

Tonaj hesaplama, araçların tonaj sınırları, taşıma esnasında hem güvenlik hem de yasal düzenlemeler açısından büyük önem taşır. 

Tonaj hesaplama için kullanılan formüller:

• Net Tonaj: Yalnızca taşınacak yükün ağırlığıdır.
  Formül: Net Tonaj = Yük Ağırlığı

• Brüt Tonaj: Aracın boş ağırlığı ile taşınan yükün toplamıdır.
  Formül: Brüt Tonaj = Araç Ağırlığı + Yük Ağırlığı

• Dedveyt Tonaj: Özellikle deniz taşımacılığında kullanılan bu formül, geminin yük, mürettebat, yakıt gibi taşınabilir tüm unsurlarının toplam ağırlığını içerir.

Araç tipine göre tonaj hesaplama:

• Normal Tır: 13,60 m x 2,42 m x 2,60 m → 20-24 ton
• Mega Tır: 13,70 m x 2,46 m x 3,00 m → 22-26 ton

Kamyonlarda tonaj hesabı yapılırken dingil sayısı esas alınmaktadır. Kamyon tonaj listesi:

• İki Dingilli Kamyon: 11-20 ton
• Üç Dingilli Kamyon: 21-24 ton
• Dört Dingilli Kamyon (Kırkayak): 32-38 ton

Bu hesaplamaların doğru yapılması, hem taşımacılığın güvenli gerçekleşmesi hem de yasal sınırların aşılmaması için kritik önem taşır. 

Tonaj Belgesi Nedir, Nasıl Alınır?

Tonaj belgesi, taşımacılık yapan araçların yasal olarak izin verilen yük sınırlarına uygun hareket etmesini belgelemek amacıyla düzenlenir. 

Araç sahiplerinin tonaj belgesi alabilmek için belirli şartları sağlamaları ve ilgili başvuru sürecini tamamlamaları gerekir. Başvurular Türkiye’de genellikle Karayolları Genel Müdürlüğü, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı veya e-Devlet platformu üzerinden yapılabilir.

Tonaj belgesi almak isteyen firmaların başvuru sırasında aşağıdaki adımları izlemesi gerekir:

• Gerekli Belgelerin Hazırlanması: Araç tescil belgeleri, ticaret sicil gazetesi, kimlik fotokopileri, imza sirküleri, faaliyet belgeleri gibi evrakların eksiksiz sunulması zorunludur.

• Başvuru Süreci: Başvurular, hem fiziksel olarak bakanlık birimlerine hem de e-Devlet üzerinden online yapılabilir.

• Şartların Sağlanması: Araçların belirli tonaj kapasitesini karşılaması ve muayenesinin yapılmış olması gereklidir. K1 belgesi başvurusunda en az 25 ton kapasiteye sahip taşıtların bulunması beklenir.

Bu belgeyi almak, taşıma işlemlerinin yasal standartlara uygun olarak yapılmasını ve denetimlerde herhangi bir cezai işlemle karşılaşılmamasını sağlar. 

Lojistikte Tonajın Önemi Nedir?

Tonaj, lojistik operasyonlarının verimliliği, güvenliği ve sürdürülebilirliği açısından kritik bir role sahiptir. 

Lojistikte tonajın önemini açıklayan temel noktalar:

• Maliyet ve Yasal Uyum: Yükün doğru hesaplanması, maliyet optimizasyonu ve yasal düzenlemelere uyum açısından önemlidir. Aksi durumda dengesiz yükleme trafik güvenliğini riske atabilir ve yollarda yapısal hasarlara yol açabilir.
• Cezai Yaptırımlar: Tonaj sınırlarının aşılması durumunda ağır para cezaları uygulanır. Bazı durumlarda araçların trafikte ilerlemesine izin verilmez ve yük boşaltılmak zorunda kalabilir.
• Sürdürülebilirlik ve Kesintisiz Operasyonlar: Doğru tonaj yönetimi, lojistik operasyonların kesintisiz devam etmesini sağlar ve bakım maliyetlerini kontrol altında tutar. 
• Operasyonel Etkinlik ve Güvenlik: Lojistik süreçlerin sürdürülebilirliği, tonaj sınırlarına uyum sağlanması ile doğrudan ilişkilidir. Tonajın doğru yönetimi, operasyonların güvenli ve verimli bir şekilde devam etmesini sağlar.

Tonajın doğru hesaplanması, aşırı yüklemelerin önlenmesine ve yol altyapısının korunmasına da katkıda bulunur.

En Yüksek Tonaj Cezası Nedir?

2024 yılında tonaj sınırını aşan araçlar için uygulanan cezalar, ihlalin boyutuna göre farklılık göstermektedir. Tonaj sınırı ihlali yapan sürücülere, ihlal oranına bağlı olarak 4.092 TL’den başlayıp 22.373 TL’ye kadar ulaşan para cezaları uygulanmaktadır. 

İhlalin %25’in üzerinde olduğu durumlarda, ceza en yüksek seviyeye çıkarken araçların yolda devam etmesine izin verilmez ve yükün boşaltılması zorunlu hale gelir. Tonaj cezalarına, sürücülerin yasal sınırları aşarak trafik güvenliğini riske atmaları durumunda ek yaptırımlar da eşlik edebilir.

Tonaj cezası uygulanan sürücüler, cezanın tebliğinden itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurarak itiraz etme hakkına sahiptir. Ödemeler erken yapıldığı takdirde %25 oranında indirimden yararlanabilir.