Takograf Nedir? Hangi Araçlarda Zorunludur?

Takograf cihazı, özellikle ticari araçlarda kullanılan bir kayıt cihazıdır. Sürücünün faaliyetlerini, aracın hızını ve kat edilen mesafeyi otomatik olarak kaydeder. 

Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 99. maddesine göre takograf cihazı aşağıdaki araçlarda zorunludur:

• Şehirlerarası yük taşıması yapan kamyonlar
• Şehirlerarası yolcu taşıması yapan otobüsler
• Şehirlerarası taşımacılık yapan çekiciler
• Ağırlığı 3,5 tonun üzerinde olan yük taşıyan araçlar
• İlk defa tescil edilen araçlar (yurt içi taşımacılık yapanlar)
• 1996 model ve sonrası araçlar (yurt içi taşımacılık yapanlar)

Araçlarda Takograf Cihazının Kullanılmasındaki Başlıca Amaç Nedir?

Takograf cihazının temel amacı, karayolu taşımacılığında güvenliği artırmak ve sürücülerin belirlenen sürüş sürelerini aşmamasını sağlamaktır. Takometre olarak da bilinen bu cihazlar özellikle uzun yol şoförleri için hayati bir öneme sahiptir ve şoförlerin belirlenen sürüş sürelerini ve hız sınırlarını aşmamalarını temin ederek trafikteki güvenliği önemli ölçüde artırır.

Takograf cihazı araç harekete geçer geçmez devreye girer ve sürücünün tüm aktivitelerini detaylı bir şekilde kayıt altına alır. Bu kayıtlar hem yasal denetimlerde sürüş ve dinlenme saatlerinin kontrolü için hem de kaza analizlerinde olayın hemen öncesinde aracın hızını ve hareketlerini gösteren değerli bilgilere ulaşmak için kullanılır. 

Günümüzde dijital takograf cihazları sayesinde bu bilgiler elektronik ortamda saklanmakta ve denetim yetkilileri tarafından kolayca erişilebilmektedir.

Takograf Hangi Bilgileri Kaydeder?

Takograf cihazının kaydettiği temel taşıma faaliyetleri şunlardır:

• Sürüş Mesafesi: Aracın hangi mesafeyi kat ettiği bilgisi takograf tarafından kaydedilir ve bu veriler mesafe analizleri için kullanılır.
• Sürüş Hızı: Aracın anlık hızını ve bu hızın belirli süre zarfında nasıl değiştiğini takograf raporlar. Bu bilgiler hız sınırlarına uyumun kontrolü için kritik öneme sahiptir.
• Sürüş Süresi: Sürücünün ne kadar süre boyunca aracı kullandığı bilgisi kaydedilir. Bu, sürücünün çalışma saatlerini izlemek için çok önemlidir ve yasal sürüş süresi sınırlarının kontrolünü sağlar.
• Dinlenme ve Bekleme Süreleri: Sürücünün ne kadar süre dinlendiği veya bekleme yaptığı takograf tarafından tespit edilir. Bu veriler zorunlu dinlenme sürelerine uyumun kontrolü için kullanılır.
• Araç Aktiviteleri: Aracın durduğu, harekete geçtiği, yavaşladığı veya hızlandığı anların tespiti takograf tarafından yapılır.
• Şoför ve Yardımcı Şoför Bilgileri: Hangi sürücünün ne zaman aracı kullandığı ve yardımcı şoförün faaliyetleri takograf tarafından kaydedilir.
• Olay ve Hata Kayıtları: Herhangi bir teknik sorun, aksaklık veya müdahale durumunda takograf bu bilgileri de kaydeder.
• Kalibrasyon Bilgisi: Takografın kalibrasyonu ve son kalibrasyon tarihi gibi bilgiler de cihaz tarafından saklanır.

Takograf Süreleri ve Dinlenme Saatleri (Tablo)

Takograf cihazı, sürücülerin çalışma sürelerini ve dinlenme periyotlarını otomatik olarak kaydederek yasal düzenlemelere uyumu sağlar. Tabloda takograf süreleri ve dinlenme saatleri ile ilgili temel bilgiler yer almaktadır:

Nereden Takograf Belgesi (Ehliyeti) Alınır?

Takograf belgesi başvuruları Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) resmi web sitesi üzerinden yapılır ve kartların üretimi Emniyet Genel Müdürlüğü ile TOBB işbirliği ile gerçekleştirilir.

Başvuruda bulunabilmek için SRC 1, 2, 3, 4 veya 5 belgesinden birine sahip olmak gerekir. Bu belgeler, başvuru sahibinin taşımacılık sektöründe faaliyet gösterebilme yetkisini belgeleyen önemli dokümanlardır.

Takograf ehliyetleri, normal sürücü ehliyetlerinden farklı geçerlilik sürelerine sahiptir:

• Sürücü kartları: 5 yıl geçerlidir.
• Şirket kartları: 5 yıl geçerlidir.
• Servis kartları: 1 yıl geçerlidir.

Takograf Ehliyeti için Gerekli Evraklar Neler?

Takograf ehliyeti başvurularında kart tipine göre sunulması gereken belgeler değişiklik gösterir. Her kart türü için gerekli evraklar aşağıdaki gibidir:

Sürücü Kartı İçin Gerekli Evraklar:

• Sürücü belgesi ve fotokopisi
• Kimlik kartı ve fotokopisi
• Biyometrik fotoğraf

Servis Kartı İçin Gerekli Evraklar:

• Oda kayıt belgesi
• Vergi levhası
• Servis yetki belgesi
• Kimlik kartı ve fotokopisi
• Servis kaşesi
• Şirket imza sirküleri

Şirket Kartı İçin Gerekli Evraklar:

• İmza sirküleri
• Oda kayıt belgesi
• Vergi levhası
• Yetki belgesi
• Kimlik kartı ve fotokopisi
• Şirket kaşesi

Tüm evrakların güncel ve eksiksiz olması başvuru sürecinin sorunsuz ilerlemesi için kritik önem taşır.

Takograf Cihazı Nasıl Kullanılır?

Takograf cihazının kullanımı oldukça basit ve otomatik bir süreçtir. Cihaz araç harekete geçer geçmez devreye girer ve sürücünün tüm aktivitelerini detaylı bir şekilde kayıt altına alır.

• Dijital Takograf Kullanımı: Dijital takograf kullanabilmek için sürücülerin kişisel bir akıllı kart takmaları gerekmektedir. Bu kartlar, sürücünün kimliğini ve kaydedilen bilgileri dijital olarak saklar. Her sürücünün faaliyetleri bu kart sayesinde ayrı ayrı kaydedilir. Böylece her sürücünün sürüş alışkanlıkları, çalışma saatleri ve dinlenme süreleri hakkında detaylı bilgilere erişilebilir.
• Otomatik Kayıt Sistemi: Takograf cihazı otomatik kayıt özelliği sayesinde manuel müdahaleye gerek kalmadan sürücü faaliyetlerini otomatik olarak kaydeder. Cihaz, aracın hızını, mesafesini, sürüş süresini ve dinlenme periyotlarını sürekli olarak monitör eder.
• Kullanıcı Dostu Arayüz: Dijital takografların kullanıcı dostu ekranları ve menüleri sürücülerin ve diğer yetkililerin cihazla kolayca etkileşim kurmasına olanak tanır. Cihazın gelişmiş güvenlik protokolleri sayesinde verilere dışarıdan müdahale edilmesi zorlaştırılmıştır.
• Veri Erişimi: Dijital kayıtlar sayesinde, denetim yetkilileri veya ilgili firmalar verilere hızla erişebilir ve bu veriler detaylı analizler için kullanılabilir.

2025 Takograf Cezası Ne Kadar?

2025 yılında Türkiye’de takograf bulundurmama veya çalışır durumda olmama cezası, kamyon, çekici ve otobüs gibi ticari araçlar için 4.512 TL olarak belirlenmiştir. Bu ceza 15 gün içinde ödenirse %25 indirimle 3.384 TL’ye düşmektedir. 

Ayrıca sürücüye 20 ceza puanı uygulanır ve eksiklik giderilene kadar araç trafikten men edilir.

Ticari araç sahipleri ve sürücüleri, takograf cihazlarının düzenli bakımını yapmalı ve yasal gerekliliklere uygun şekilde kullanmalıdır. Bu, hem cezai yaptırımlardan kaçınmak hem de trafik güvenliğini sağlamak açısından önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Takograf ile ilgili diğer merak edilen soruları sizin için yanıtladık.

Dijital takograf nedir?

Dijital takograf, taşımacılık sektöründe sürücü ve araç faaliyetlerini dijital bir biçimde kaydeden elektronik bir cihazdır. 

Bu cihaz, analog takografın modern bir evrimidir ve sürüş süreleri, hız, mesafe, dinlenme süreleri gibi bilgileri dijital ortamda saklar. 

Takograf kaç saat kullanılır?

Takograf ile günlük maksimum 9 saat sürüş yapılabilir. 

Haftalık toplam sürüş süresi 56 saati, ardışık iki haftada ise 90 saati geçemez. Her 4,5 saatlik sürüşten sonra 45 dakika mola verilmesi zorunludur. Günlük en az 11 saat dinlenme süresi gereklidir.

Kamyonlarda takograf muayenesi kaç yılda yapılır?

Kamyonlarda takograf muayenesi 2 yılda bir yapılır. 

Bu muayene sırasında takograf cihazının kalibrasyonu ve teknik kontrolü gerçekleştirilir. Muayene işlemi yetkili servisler tarafından yapılmakta olup muayene süresi geçen araçların trafikten men edilme riski bulunmaktadır. 

Takografta 9 saat dinlenme süresi ne anlama gelir?

Takografta 9 saat dinlenme süresi, günlük minimum dinlenme gereksiniminin altında kalan bir süredir. 

Yasal olarak sürücülerin her 24 saatte en az 11 saat dinlenme yapması zorunludur. 9 saatlik dinlenme süresi yasal minimum gereksinimi karşılamadığı için ihlal teşkil eder. Bu durumda sürücü ve işletmeye ceza uygulanabilir.

Takograf kendini ne zaman sıfırlar?

Takograf cihazı otomatik olarak belirli periyotlarda kendini sıfırlar ve yeni kayıt dönemine başlar. Bu işlem genellikle günlük ve haftalık periyotlarda gerçekleşir. 

Cihazın otomatik sıfırlanma özelliği, verilerin düzenli olarak arşivlenmesini ve yeni kayıt döneminin başlamasını sağlar. Sıfırlama işlemi sırasında önceki veriler silinmez, arşivlenir.

Takografta hafta tatili ihlali cezası nedir?

Takografta hafta tatili ihlali, sürücünün haftada en az 45 saat kesintisiz dinlenme yapmaması durumunda oluşur. 

Bu ihlal ciddi ceza gerektiren bir durumdur ve hem sürücüye hem de işletmeye para cezası uygulanır. Haftalık dinlenme süresine uymamak, sürücü güvenliği ve trafik güvenliği açısından büyük risk oluşturur.