- 10 Ocak 2025
- Yayınlayan: alisuat
- Kategori: Genel
FCA (Free Carrier) teslim şekli, uluslararası ticarette yaygın olarak kullanılan ve Incoterms kuralları çerçevesinde tanımlanan önemli bir teslim yöntemidir. Bu teslim şeklinde satıcı, malları gümrük işlemlerini tamamlayarak alıcının belirttiği yerde taşıyıcıya teslim eder. Teslim noktası genellikle nakliye terminalleri, havaalanları, depolar veya taşıyıcının faaliyet gösterdiği diğer lokasyonlar olabilir.
Bu yazıda FCA teslim şeklinin avantajları, özellikleri, tarafların sorumlulukları, uygulama süreçleri ve diğer teslim şekilleriyle farkları ele alınmaktadır. Ayrıca, Türkiye Gümrük Mevzuatına göre dikkat edilmesi gereken hususlar ve fiyat hesaplama yöntemleri hakkında detaylı bilgilere de yer verilmektedir.
FCA Teslim Şeklinin Avantajları Nelerdir?
FCA (Free Carrier – Taşıyıcıya Masrafsız) teslim şekli uluslararası ticarette hem satıcı hem de alıcı için çeşitli avantajlar sunar.
- Satıcı için sorumluluk sınırlandırması: Mallar taşıyıcıya teslim edildiğinde satıcının sorumluluğu sona erer.
- Lojistik maliyetlerden tasarruf: Satıcı, taşıma sürecindeki masraflardan sorumlu olmadığından maliyet avantajı sağlar.
- Risklerin alıcıya devri: Taşıma sırasında oluşabilecek riskler satıcının değil, alıcının sorumluluğundadır.
- Taşıma türlerinde esneklik: FCA, karayolu, deniz yolu, havayolu ve demiryolu gibi tüm taşıma modlarında kullanılabilir.
- Alıcı için kontrol imkanı: Alıcı, taşıma sürecini kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyebilir ve taşıma yöntemlerini optimize edebilir.
- Daha uygun navlun anlaşmaları: Alıcı, kendi seçtiği taşıyıcıyla çalışarak ekonomik taşımacılık çözümleri geliştirebilir.
- Farklı taşıma yöntemleri için uygunluk: Çoklu taşıma modlarının kullanıldığı ticaret işlemlerinde ideal bir seçenek sunar.
- Kolay ihracat gümrük işlemleri: Satıcı, ihracat gümrük işlemlerini tamamlarken ithalat süreci alıcının sorumluluğunda olur.
FCA Teslim Şeklinde Tarafların Sorumlulukları
FCA (Free Carrier – Taşıyıcıya Masrafsız) teslim şeklinde tarafların sorumlulukları net bir şekilde belirlenmiştir:
| Sorumluluklar | Satıcı | Alıcı |
| Mal Hazırlama ve Belgeler | Malları hazırlar, ticari fatura, paketleme listesi ve diğer gerekli belgeleri sağlar. | Malların ithalatında gerekli belgeleri hazırlar ve işlem süreçlerini yürütür. |
| Gümrük İşlemleri | İhracat gümrük işlemlerini tamamlar, masrafları öder. | İthalat gümrük işlemlerini tamamlar, masrafları öder. |
| Teslimat | Malları alıcının belirlediği taşıyıcıya kararlaştırılan yerde ve zamanda teslim eder. | Malların taşıyıcıdan teslim alınmasını sağlar ve lojistik süreci yönetir. |
| Taşıma Organizasyonu | Taşıyıcıya malların yüklenmesi gerekiyorsa bu işlemi gerçekleştirir. | Taşıma sürecini planlar, taşıyıcıyla sözleşme yapar ve navlun ücretini öder. |
| Risk ve Masraflar | Mallar taşıyıcıya teslim edilene kadar tüm risk ve masrafları üstlenir. | Mallar taşıyıcıya teslim edildikten sonra tüm risk ve masrafları üstlenir. |
| Ödeme | Malın satış bedelini alma sorumluluğundadır. | Sözleşmede belirtilen mal bedelini ödeme sorumluluğundadır. |
FCA Teslim Şekli Nasıl Yapılır?
FCA teslim şekli tüm taşıma modlarında kullanılabilen esnek bir yöntemdir. FCA’nın adım adım uygulanması:
- Sözleşme hazırlığı: Satıcı ve alıcı arasında teslim yeri ve koşulları net belirtilen satış sözleşmesi hazırlanır.
- Taşıyıcı düzenlemeleri: Alıcı malların taşınması için taşıyıcıyı belirler ve teslim tarihini/saatini kararlaştırır.
- İhracat işlemleri: Satıcı gümrük beyannamesini hazırlar ve ihracat gümrük işlemlerini tamamlar.
- Malların hazırlanması: Satıcı malları paketler ve gerekli belgeleri (fatura, paketleme listesi, menşe şahadetnamesi) hazırlar.
- Teslim: Satıcı malları ve belgeleri belirlenen noktada taşıyıcıya teslim eder.
- Sigorta ve nakliye: Alıcı taşıma sigortasını yaptırır ve navlun bedelini öder.
FCA (Free Carrier) Taşımacılık Nerelerde Kullanılır?
Free Carrier teslim şekli, uluslararası ticarette esnekliği ve çok yönlülüğü sayesinde geniş bir kullanım alanına sahiptir.
- Tüm Taşıma Modları: FCA karayolu, denizyolu, havayolu ve demiryolu gibi tüm taşıma yöntemlerinde kullanılabilir. Bu esneklik farklı lojistik ihtiyaçlara uyum sağlamayı kolaylaştırır.
- İhracat ve İthalat İşlemleri: Satıcının ihracat gümrük işlemlerini tamamlayıp malları alıcının belirlediği taşıyıcıya teslim etmesi gereken durumlarda idealdir.
- Lojistik Firmalarıyla Çalışma: Alıcının taşıma sürecini yönetmek için bir lojistik firmasıyla anlaşması durumunda da FCA teslim şekli uygundur. Bu yöntem alıcının sevkiyatın tüm aşamalarını yönetmesine olanak tanır.
- Çoklu Taşıma Modları (Multimodal Taşımacılık): FCA, birden fazla taşıma yönteminin kullanıldığı multimodal taşımacılıkta da tercih edilir. Bu sayede karmaşık lojistik operasyonlarında sorumluluklar net bir şekilde belirlenir.
Türkiye Gümrük Mevzuatına Göre FCA’da Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Türkiye Gümrük Mevzuatına göre FCA teslim şeklinde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Gümrük Beyannamesi: İhracatçı, malların GTIP kodlarını doğru belirlemeli ve beyannameleri eksiksiz hazırlanmalıdır.
- Vergi ve Harçlar: İhracatçı, KDV muafiyeti dışındaki vergi ve harçları ödemekle yükümlüdür.
- Belge Hazırlığı: Fatura, paketleme listesi ve menşe şahadetnamesi gibi belgelerin eksiksiz hazırlanması gerekir.
- Denetimler: Gümrük memurlarıyla işbirliği yapılmalı ve gerekli bilgiler sağlanmalıdır.
FCA (Free Carrier) Teslim Şeklinde Fiyat Nasıl Hesaplanır?
Satıcı, malları alıcının belirlediği taşıyıcıya teslim edene kadar oluşan masrafları üstlenir. Bu nedenle FCA fiyatı hesaplanırken satıcının sorumluluğundaki maliyetler dikkate alınır.
FCA Fiyat Hesaplama Kalemleri:
- Ürün Maliyeti: Ürünün üretim veya tedarik maliyeti.
- Kar Payı: Satıcının hedeflediği kâr marjı.
- Paketleme ve Yükleme Masrafları: Ürünün güvenli taşınması için gerekli ambalajlama ve yükleme maliyetleri.
- İç Nakliye Masrafları: Malların satıcının tesisinden alıcının belirlediği taşıyıcıya kadar olan iç taşıma maliyetleri.
- İhracat Gümrükleme Masrafları: İhracat için gerekli gümrük işlemleri ve ilgili vergiler.
FCA Fiyatı = Ürün Maliyeti + Kar Payı + Paketleme ve Yükleme Masrafları + İç Nakliye Masrafları + İhracat Gümrükleme Masrafları
FOB ile FCA Arasında Ne Fark Var?
FOB (Free On Board – Gemide Masrafsız) ve FCA (Free Carrier – Taşıyıcıya Masrafsız) teslim şekilleri, uluslararası ticarette sık kullanılan Incoterms kurallarıdır. İki teslim şekli arasındaki temel farklar:
| Kriter | FOB (Free On Board) | FCA (Free Carrier) |
| Teslimat Yeri | Mallar, alıcının belirttiği gemiye yüklenir. | Mallar, alıcının belirttiği taşıyıcıya veya teslim noktasına teslim edilir. |
| Riskin Geçişi | Mallar gemiye yüklendiğinde risk alıcıya geçer. | Mallar taşıyıcıya teslim edildiğinde risk alıcıya geçer. |
| Taşıma Modu | Yalnızca deniz ve iç su yolu taşımacılığı için geçerlidir. | Karayolu, denizyolu, havayolu ve demiryolu dahil tüm taşıma modlarında kullanılır. |
| İhracat Gümrükleme | Satıcı tarafından yapılır. | Satıcı tarafından yapılır. |
| Sigorta | Zorunlu değildir, alıcı sigorta yaptırabilir. | Zorunlu değildir, alıcı sigorta yaptırabilir. |
| Maliyet Dağılımı | Gemideki yüklemeye kadar olan masraflar satıcıya aittir. | Taşıyıcıya teslim edilene kadar olan masraflar satıcıya aittir. |
| Kullanım Alanı | Yalnızca deniz taşımacılığına özgüdür. | Tüm taşıma türleri için uygundur. |
FCA ve EXW Arasındaki Fark Nedir?
FCA (Free Carrier – Taşıyıcıya Masrafsız) ve EXW (Ex Works – İşyerinde Teslim) teslim şekilleri, uluslararası ticarette tarafların sorumluluklarınını ve risklerini belirler.
| Kriter | FCA (Free Carrier) | EXW (Ex Works) |
| Teslimat Yeri | Satıcı, malları alıcının belirlediği taşıyıcıya veya başka bir kişiye kararlaştırılan yerde teslim eder. Bu yer satıcının tesisi olabileceği gibi farklı bir lokasyon da olabilir. | Satıcı, malları kendi tesisinde (fabrika, depo, işyeri vb.) alıcının tasarrufuna bırakır. Malları taşıma aracına yüklemek zorunda değildir. |
| Gümrük İşlemleri | Satıcı, ihracat gümrük işlemlerini tamamlamakla yükümlüdür. İthalat gümrük işlemleri ise alıcının sorumluluğundadır. | Hem ihracat hem de ithalat gümrük işlemleri alıcı tarafından gerçekleştirilir. Satıcı gümrükleme yapmaz. |
| Yükleme Sorumluluğu | Teslim yeri satıcının tesisi ise satıcı malları taşıma aracına yüklemekle sorumludur. Başka bir teslim yeri belirlenmişse yükleme sorumluluğu alıcıya aittir. | Satıcı, malları taşıma aracına yüklemek zorunda değildir. Bu sorumluluk alıcıya aittir. |
| Risk ve Masraflar | Mallar taşıyıcıya teslim edildiğinde risk ve masraflar alıcıya geçer. Taşıma ve sigorta masrafları alıcıya aittir. | Mallar, satıcının tesisinde alıcının tasarrufuna bırakıldığında risk ve masraflar alıcıya geçer. Tüm taşıma, sigorta ve gümrükleme masrafları alıcıya aittir. |
Sıkça Sorulan Sorular
FCA (Free Carrıer) teslim şekli hakkında sıklıkla sorulan sorulara yanıt verdik.
Teslim şekli FCA ne demek?
FCA teslim şekli açılımı, Free Carrier yani Taşıyıcıya Masrafsız anlamındadır. Bu teslim şeklinde satıcı, malları belirlenen noktada taşıyıcıya teslim eder.
FCA teslim şeklinde sigorta kime ait?
Sigorta sorumluluğu alıcıya aittir. Alıcı, risklere karşı taşıma sigortası yaptırmalıdır.
FCA nakliye ücretini kim öder?
Nakliye ücreti alıcıya aittir. Malların tesliminden sonraki tüm taşıma masrafları alıcı tarafından karşılanır.
FCA teslim şeklinde navlunu kim öder?
Navlun bedeli alıcının sorumluluğundadır. Teslim noktasından sonraki tüm navlun giderleri alıcıya aittir.
FCA teslim şeklinde gümrük masrafları kim tarafından karşılanır?
İhracat gümrük masrafları satıcı, ithalat gümrük masrafları alıcı tarafından karşılanır.