NCTS Nedir? Ne Demek?

NCTS (New Computerised Transit System), Avrupa Birliği ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği ülkeleri arasında gümrük transit işlemlerinin elektronik ortamda yürütüldüğü bilgisayarlı transit sistemidir. 

Bu sistem, 2005 yılından bu yana taraf ülkelerde zorunlu olarak uygulanmakta olup geleneksel kağıt bazlı beyanname sisteminin yerini almıştır. Türkiye’nin de 2012 yılında tam üyeliğiyle birlikte sistem, malların uluslararası taşınmasında güvenlik, hız ve takip kolaylığı sağlayan modern bir dijital altyapı haline gelmiştir.

Hangi Ülkelerde NCTS (New Computerised Transit System) Geçerlidir?

NCTS sistemi, Ortak Transit Sözleşmesine taraf olan toplam 35 ülkede geçerlidir ve bu ülkeler 8 akit taraf olarak değerlendirilmektedir.

Avrupa Birliği Üyesi Ülkeler (27 ülke – tek akit taraf olarak):

• Almanya
• Avusturya
• Belçika
• Bulgaristan
• Çekya (Çek Cumhuriyeti)
• Danimarka
• Estonya
• Finlandiya
• Fransa
• GKRY (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi)
• Hırvatistan
• Hollanda
• İrlanda
• İspanya
• İsveç
• İtalya
• Letonya
• Litvanya
• Lüksemburg
• Macaristan
• Malta
• Polonya
• Portekiz
• Romanya
• Slovakya
• Slovenya
• Yunanistan

EFTA Üyesi Ülkeler (4 ülke):

• Norveç 
• İzlanda 
• Lihtenştayn (Liechtenstein) 
• İsviçre

Diğer Akit Taraf Ülkeler:

• Türkiye (1 Aralık 2012’den beri) 
• Kuzey Makedonya Cumhuriyeti (1 Temmuz 2015’ten beri) 
• Sırbistan (1 Şubat 2016’dan beri) 
• Birleşik Krallık (1 Ocak 2021’den beri) 

Gelecekte Katılacak Ülkeler:

• Ukrayna 
• Gürcistan

NCTS’nin Önemi ve Sağladığı Kolaylıklar Nelerdir?

NCTS sistemi (New Computerised Transit System), uluslararası ticarette devrim niteliğinde değişiklikler getirerek taşımacılık firmalarına ve gümrük idarelerine önemli avantajlar sunmaktadır. 

• Maliyet Tasarrufu: İşlemler elektronik ortamda gerçekleştiğinden belge kullanımı nedeniyle oluşacak maliyet tamamen ortadan kaldırılmaktadır.
• Hızlı Sınır Geçişi: Sınır gümrüklerinde şüphe ve ihbar durumları hariç kontrol yapılmadığından geçişler hızlanmakta ve bürokrasi önemli ölçüde azalmaktadır.
• Trafik Yoğunluğunda Azalma: Sınır kapılarında yaşanan yoğunluklar ve bekleme süreleri önemli ölçüde azalmaktadır.
• Gerçek Zamanlı İzleme: Beyan elektronik olduğundan taşıma her aşamasında sağlıklı bir şekilde izlenebilmekte, taşımanın gerçekleşip gerçekleşmediği ve verilen teminatın serbest kalıp kalmadığı anında takip edilebilmektedir.
• Özel Kolaylıklar: Belirli güvenilirlik kriterlerini sağlayan taşımacılar, kapsamlı teminat, teminattan vazgeçme, izinli alıcı ve izinli gönderici gibi kolaylık sağlayıcı uygulamalardan faydalanabilmektedir.
• Etkin Risk Yönetimi: Gümrük idareleri, araç hareket idaresinden çıktığı anda beyanname bilgilerine ulaşabildiğinden, risk analizi ve kontroller hızlı ve etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir.

Hangi İşlemler NCTS (New Computerised Transit System) Kapsamında Yapılır?

NCTS sistemi, transit taşımacılık sürecinin başından sonuna kadar tüm aşamaları elektronik ortamda yönetmektedir. Sistem kapsamında gerçekleştirilen temel işlemler şu şekilde sıralanabilir:

• Beyanname Düzenleme: Gümrük müşavirleri veya yetkilendirilmiş firmalar, transit taşımacılığını başlatmadan önce NCTS sistemi üzerinden elektronik beyanname düzenlemektedir. 
• Transit Refakat Belgesi Oluşturma: Düzenlenen beyannameye dayalı olarak transit refakat belgesi otomatik olarak oluşturulmaktadır. Bu belge malların her adımda gümrük yetkilileri tarafından takibini mümkün kılmaktadır.
• Takip ve Kontrol Sistemi: Malların geçişi sırasında gümrükler arası elektronik takip yapılmakta ve her aşamada kontrol sağlanmaktadır. Bu süreç malların güvenli bir şekilde hareket etmesini garantilemektedir.
• Varış Yeri Teslimatı ve İşlem Kapatma: Malların hedef ülkeye ulaştığı noktada, gümrük yetkilileri transit işlemini elektronik ortamda sonlandırarak belgeyi kapatmaktadır. Bu işlem ile birlikte tüm transit süreci tamamlanmış olmaktadır.

NCTS Beyanname Tipleri Nelerdir?

NCTS sistemi içerisinde farklı beyanname tipleri kullanılmakta olup her biri belirli taşıma türleri için tasarlanmıştır:

1. TR Kodu: Sadece Türkiye içi taşımalar için kullanılan ulusal transit rejim kodudur. Hareket ve varış idaresi Türkiye gümrük bölgesi içerisinde olan taşımalarda bu kod kullanılmaktadır.
2. T1 Kodu: AB dışı menşeli eşyaların taşınmasında kullanılan rejim kodudur.
3. T2 Kodu: Sadece AB menşeli eşyaların ortak transit rejimi kapsamında taşınmasında kullanılan özel rejim kodudur. 
4. T- Kodu: Hem AB hem de AB dışı menşeli eşyaların birlikte taşınması durumunda kullanılan karma rejim kodudur.
5. T2F Kodu: Avrupa Birliği mallarının özel statülü bölgelere (örneğin serbest bölgeler, antrepolar gibi) taşınması sırasında kullanılan özel bir gümrük kodudur.

Ortak Transit Rejiminde NCTS Sistemi Nasıl Çalışır?

NCTS sistemi, transit beyanının sunulmasından işlemin tamamlanmasına kadar olan tüm süreçleri aşağıdaki aşamalarda gerçekleştirir:

• Elektronik Beyanname Sunumu: Transit süreci, gümrük müşavirleri veya yetkilendirilmiş firmaların NCTS sistemi üzerinden elektronik beyanname düzenlemesiyle başlar. 
• Elektronik Mesajlaşma Altyapısı: Gerek gümrük idareleri arasındaki gerekse gümrük idareleri ile ticaret erbabı arasındaki tüm iletişim elektronik mesajlar ile gerçekleştirilir. 
• Transit Refakat Belgesi Oluşturma: Elektronik beyanname onaylandıktan sonra sistem otomatik olarak Transit Refakat Belgesi (TRB) oluşturur. Bu belge, malların transit sürecinde gümrük yetkilileri tarafından takibini sağlar.
• Kapsamlı Teminat Sistemi: NCTS, transit işlemlerinin hızlı şekilde tamamlanmasını sağlayan kapsamlı teminat kullanımına olanak tanır.
• Beyanname Statü Takibi: NCTS sistemi, gümrük işlemlerinin hangi aşamada olduğunu gösteren beyanname statüleri ile sürecin her anında şeffaflık sağlar. 
• Sınır Geçişi ve Kontrol: Mallar sınır kapılarından geçerken sistem üzerinden elektronik doğrulama yapılır. Şüphe ve ihbar durumları haricinde fiziki kontrol yapılmayacağından geçişler hızlanır.
• Varış İdaresi İşlemleri: Malların hedef ülkeye ulaştığı noktad, gümrük yetkilileri transit işlemini elektronik ortamda sonlandırır ve belgeyi kapatır.
• Rejimin Tamamlanması: Tüm süreç tamamlandığında sistem otomatik olarak rejimin sona erdiğini tüm ilgili taraflarına bildirir ve teminat serbest bırakılır.
• Elektronik Arşivleme: Tüm işlem kayıtları elektronik ortamda saklanarak gerektiğinde erişilebilir durumda tutulur.

Sıkça Sorulan Sorular

NCTS sistemi hakkında en çok merak edilen soruları sizin için yanıtladık.

NCTS açılımı nedir?

NCTS açılımı “New Computerised Transit System” anlamına gelmektedir ve Türkçe karşılığı “Yeni Bilgisayarlı Transit Sistemi”dir.

Bu isim, sistemin önceki kağıt bazlı transit sistemlerine göre yeni ve bilgisayar destekli bir teknoloji olduğunu vurgulamaktadır.

NCTS sistemi ne zaman açıldı?

NCTS sistemi 1 Ocak 2006 tarihinde Avrupa Birliği ve EFTA ülkeleri arasında kullanılmaya başlanmıştır. 

Türkiye için sistem önce 1 Ocak 2012’de ulusal düzeyde devreye alınmıştır. Türkiye’nin Ortak Transit Sözleşmesine tam üyeliğiyle birlikte 1 Aralık 2012 tarihinden itibaren uluslararası düzeyde de aktif olarak kullanılmaktadır. 

NCTS şifresi nedir?

NCTS şifresi, sistem üzerinden işlem yapmak isteyen yetkilendirilmiş firmalara verilen özel bir erişim kodudur. 

Bu şifre, gümrük işlemlerinin güvenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak ve yetkisiz erişimleri engellemek amacıyla kullanılmaktadır. Gümrük müşavirleri ve lojistik firmaları bu şifre sayesinde elektronik beyanname düzenleyebilir, Transit Refakat Belgesi oluşturabilir ve malların hareketini takip edebilirler.

Nasıl NCTS şifresi alınır?

NCTS şifresi, gümrük müşavirleri ve yetkilendirilmiş firmalar tarafından Gümrük İdaresine başvurarak alınmaktadır. 

Başvuru sürecinde firmaların gümrükleme yetkisine sahip olması, mali güçlülük şartlarını sağlaması ve daha önce ciddi mevzuat ihlali bulunmaması gerekmektedir.