Frigofirik Ne Demek? Frigo Araç Nedir?

Frigorifik araç özel yalıtım ve soğutma sistemiyle kontrollü sıcaklıkta ürün taşıyan araçtır. Bu araçlar iç ve dış ortam arasındaki ısı alışverişini engelleyecek şekilde izole edilmiş ve mekanik buhar sıkıştırmalı soğutma cihazıyla donatılmıştır. 

Modern lojistik sektörünün en hassas dallarından biri olan frigorifik taşımacılık gıda güvenliğinden ilaç endüstrisine kadar geniş bir yelpazede kritik rol oynar. Bu araçlar, özel yalıtım teknolojileri ve gelişmiş soğutma sistemleriyle ürünlerin bozulmadan ve kalitelerini kaybetmeden hedeflerine ulaşmasını sağlar. 

Frigorifik Araç Tipleri Nelerdir?

Frigorifik araçlar taşıma kapasitesi ve kullanım alanlarına göre farklı tiplerde üretilir:

• Panelvan Kamyonet (0-5 ton): Şehir içi dağıtımlarda kullanılır. Stand-by prizine bağlanarak depo yüklemesi sırasında bile soğutmaya devam edebilir.
• Tek Bölmeli Kamyon (5-12 ton): Tek sıcaklıkta toplu taşıma sunar. 20 Euro palet yükleme kapasitesine sahiptir ve taze et ile şarküteri zincirleri için uygundur.
• Çift Bölmeli Kamyon (12-18 ton): İzole panel sayesinde iki ayrı sıcaklık bölgesi oluşturulabilir. Ön kısım +4 °C, arka kısım –20 °C ayarlanarak aynı turda hem süt hem dondurma taşınabilir.
• FRC Sertifikalı Treyler (24 ton): Uluslararası sevkiyatlarda kullanılır ve 33 palet kapasitesi sunar. ATP FRC standardına göre K≤0,4 W/m²K yalıtım değerine sahiptir ve stand-by özelliği sayesinde feribot beklerken bile soğutma işlevini sürdürür.
• Çoklu Bölme Hibrit Treyler: Üç farklı sıcaklık bölgesi barındırır. Taze sebze, dondurulmuş et ve çikolatanın tek kasada taşınmasına olanak tanır.

Frigorifik Araçların Teknik Özellikleri Nelerdir?

Frigorifik araçlar karmaşık soğutma teknolojileri ve yüksek kaliteli yalıtım sistemleriyle donatılmış özel mühendislik ürünleridir. 

Hangi Ürünler Frigo Taşımacılık İle Taşınır?

Frigo taşımacılık ile sıcaklık hassasiyeti olan geniş bir ürün yelpazesi taşınır:

• Gıda Ürünleri: Et, balık, süt ürünleri, peynir, sebze, meyve, dondurulmuş gıdalar, dondurma, çikolata, unlu mamuller, yumurta ve kuruyemiş.
• Taze Sebze ve Meyveler: Kayısı, şeftali, incir, elma, üzüm, armut, ayva, kiraz, vişne, nar, domates, fasulye, kabak, yeşil biber, bamya, karpuz, kavun, muz, patlıcan, portakal, limon.
• Düşük Sıcaklık Gerektiren Sebzeler: Turp, taze soğan, kereviz, lahana, pancar, pırasa, havuç, kuşkonmaz, bezelye, mantar, salatalık, kestane.
• İlaç ve Medikal Ürünler: Aşılar, mRNA aşıları, insülin, serum, şuruplar, haplar, biyoteknolojik ürünler ve özel tıbbi malzemeler.
• Kimyasal Maddeler: Sıcaklık duyarlılığı olan kimyasallar, reaktifler ve enzim bazlı ürünler.
• Dondurulmuş Ürünler: Dondurulmuş et, tavuk, meyve, sebze ve hazır gıdalar, derin dondurulmuş ton balığı fileto.
• Diğer Ürünler: Canlı bitkiler, kesme çiçekler, süs bitkileri, hassas sanat eserleri ve antikalar.

Frigo Taşımacılıkta Uygulanan Isı Dereceleri

Frigo taşımacılıkta her ürün grubu kendine özgü sıcaklık gereksinimlerine sahiptir ve bu değerlerin dışına çıkılması ürünün bozulmasına neden olur. 

Gıda ürünleri için uygulanan sıcaklık kategorileri şu şekildedir:

• Çikolata ve Unlu Mamuller (15-18 °C): Çikolata, yumurta ve unlu mamuller bu sıcaklık aralığında taşınır. Bu ürünler daha yüksek sıcaklıklarda erime ve şekil bozukluğu, daha düşük sıcaklıklarda ise yapısal değişim riski taşır.
• Soğutulmuş Taze Ürünler (0-8 °C): Beyaz ve kırmızı et, süt, peynir, taze et ürünleri bu kategoride yer alır. Sebze ve meyve grubu da farklı alt sıcaklıklarda korunur; domates, fasulye, kabak, yeşil biber ve bamya 4-7 °C, salatalık, kestane ve patlıcan 4-7 °C arasında saklanır.
• Düşük Sıcaklık Sebze ve Meyveler (0-3 °C): Kayısı, şeftali, incir, elma, üzüm, armut, ayva, kiraz, vişne ve nar 1-3 °C arasında taşınır. Turp, taze soğan, kereviz, lahana, pancar, pırasa, havuç, kuşkonmaz, bezelye ve mantar gibi ürünler 0-1 °C arasında muhafaza edilir.
• Orta Sıcaklık Ürünleri (7-10 °C): Karpuz, kavun, muz, patlıcan, portakal ve limon bu sıcaklık aralığında taşınmalıdır. Bu ürünler daha düşük sıcaklıklarda soğuk hasarı görürken, yüksek sıcaklıklarda hızla olgunlaşıp bozulur.
• Aşı ve Serum (2-8 °C): mRNA aşıları, insülin ve medikal ürünler bu dar sıcaklık bandında korunmalıdır. İlaç lojistiğinde GDP 2013/343/EU standardına göre ±0,5 °C hassasiyet gereklidir.
• Hassas Kimyasal (10-15 °C): Enzim reaktifler ve sıcaklık duyarlı kimyasallar bu aralıkta taşınır.
• Dondurulmuş Ürünler (-18 °C): Dondurma, pizza, dondurulmuş et, tavuk, meyve ve sebze ürünleri bu sıcaklıkta muhafaza edilir.
• Derin Dondurulmuş (-25 °C): Ton balığı fileto ve uzun süreli dondurulmuş endüstriyel ürünler bu sıcaklıkta saklanır.

Her ürün grubu için ±1 °C sapma kritik sınır olup sensör sapma gösterirse sürücü ve merkez aynı anda uyarılır. 

Sensör ağları saniyede bir veri toplayarak sapmaları izler ve sapma tespit edildiğinde sürücü ile merkez aynı anda push bildirimi alır. 

Lojistikte Soğuk Zincirin Kırılmaması Neden Kritiktir?

Soğuk zincirin korunması lojistik sektöründe hayati öneme sahiptir ve bu sürecin kırılması telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurabilir. 

Mikrobiyolojik tehlike açısından bakıldığında Salmonella ve Listeria gibi bakteriler +5 °C’nin üzerindeki sıcaklıklarda hızla çoğalarak gıda zehirlenmelerine yol açabilir. Kimyasal bozunma perspektifinden aşılar ve enzim bazlı reaktifler ısı şokuna maruz kaldığında etkilerini tamamen kaybederek kullanılamaz hale gelir.

Ekonomik boyutuyla değerlendirildiğinde soğuk zincir kırılması ciddi kayıplara neden olur. Raf iadesi sadece doğrudan maddi kayıp anlamına gelmez, aynı zamanda stok dengelerini bozarak tedarik zincirinde domino etkisi yaratır ve müşteri sözleşmelerini riske atar. 

Yasal yaptırımlar açısından AB 178/2002 ve Türk Gıda Kodeksi gibi düzenlemeler soğuk zincir kopması durumunda ağır cezalar ve işletme kapatma dahil yaptırımlar öngörmektedir. 

Frigolu Taşımacılık Fiyatları Ne Kadar?

Frigolu taşımacılık fiyatları taşınan ürünün cinsi, gideceği yerin mesafesi, taşıma süresi, araç tipi ve sıcaklık gereksinimlerine göre değişkenlik gösterir. 

Dondurulmuş ürünler (-18 °C altı) taze ürünlere göre daha fazla enerji tükettiğinden maliyeti artırır. İlaç ve aşı taşımacılığı ise hassas sıcaklık kontrolü ve GDP sertifikasyonu gerektirdiği için premium fiyatlandırılır.

En doğru ve uygun fiyat teklifi için ürün cinsi ve miktarı, başlangıç-varış noktaları, taşıma süresi, sıcaklık gereksinimleri ve özel sertifikasyon ihtiyaçları gibi bilgilerin lojistik firmasıyla paylaşılması gerekir.

Sıkça Sorulan Sorular

Frigorifik taşımacılık hakkında diğer merak edilen soruları sizin için yanıtladık.

Frigorifik kamyonet nedir?

Frigorifik kamyonet, 0-5 ton yük kapasitesine sahip özel yalıtım ve soğutma sistemiyle donatılmış şehir içi dağıtım aracıdır. 

Bu araçlar genellikle panelvan tipinde olup soğutma kompresörü araç motorundan V kayışı ile hareket alır veya stand-by prizine bağlanarak depo yüklemesi sırasında soğutmaya devam edebilir. 

Süt, peynir, et ürünleri ve dondurulmuş gıdaların kısa mesafeli taşınmasında yaygın olarak kullanılır.

Frigo araç neyle soğur?

Frigo araç mekanik buhar sıkıştırmalı soğutma sistemi ve kompresör ile soğur. 

Kompresör gazı sıkıştırır, kondenser gazı sıvılaştırırken ısıyı dışarı atar, genleşme valfi basıncı düşürür ve evaporatör iç havayı soğutarak fanlarla homojen dağılım sağlar. 

Sistemde R134A, R404A veya CO₂ gibi çevreci soğutucu akışkanlar kullanılır.

Frigorifik araçta hangi ehliyet sınıfı gerekir?

Frigorifik araç kullanmak için 3,5 ton altı araçlarda B, kamyonlarda C, treyler kombinelerde CE sınıfı ehliyet gerekir.

Ticari taşımacılık yapılacaksa ilgili ehliyet sınıfına ek olarak SRC (Sürücü Yeterlilik Belgesi) de zorunludur. 

Araç ağırlığı ehliyet sınıfını belirleyen temel faktördür ve frigorifik donanım bu hesaplamaya dahildir.

Frigorifik taşıtların yapılarında genişlik en fazla ne kadar olabilir?

Türkiye’de karayolu taşıtları için maksimum genişlik 2,55 metre olup frigorifik yapılar için yalıtım kalınlığı (genellikle her iki yandan 60 mm) bu limite dahildir. 

ATP sözleşmesi ve ulusal mevzuat çerçevesinde araç iç genişliği yalıtım sonrası daralmış olarak belirlenir.