Gümrük tarifesi, dış ekonomi ve dış ticaret politikalarının en yaygın kullanılan araçlarından biridir. Gümrük vergisi, vergi yükümlülüğünün doğduğu tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanır.
Gümrük Nedir?
Gümrük, bir malın ülke gümrük sınırını geçişinde ödenen vergi ve harçlardır. Türkiye gümrük düzenlemelerine göre gümrük, yalnızca mal ticareti ile alakalı konularda devreye girer.
Tarife Nedir?
Dış ticarete konu olan bütün mallara uygulanan vergilerin belirlenmesine yardımcı olan listeleri kapsayan bir tanımdır.
Gümrük Tarifesinin Kapsamı
1. Bakanlar Kurulunun kabul ettiği Türk Gümrük Tarife Cetveli (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191230M2-1.htm)
2. Bütün ya da kısmi olarak Türk Gümrük Cetveline dayanan diğer cetveller
3. Konu olan eşyaya uygulanacak olan gümrük vergi oranları, tarım politikası ve işlenmiş tarım ürünleri ile ilgili alınan ithalat vergileri
4. Türkiye ile bazı ülke veya ülke gruplarının yaptığı anlaşmalar nedeniyle oluşan tarife uygulamaları
5. Türkiye’nin tek taraflı olarak bazı ülkeler, ülke grupları veya toprak parçaları için tanıdığı tercihli tarife uygulamaları
6. Bazı malların ithalat vergilerinde şartlı olarak uygulanan muafiyet veya indirim uygulamaları
7. Bunlar dışında kalan diğer tarife uygulamaları
Eşyanın Tarife Pozisyonu Nedir? (Armonize Sistem)
Türk Gümrük Tarife Cetvelinin esası “Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi” oluşturur. Armonize Sistem Sözleşmesi olarak bilinen bu sistem Dünya Gümrük Örgütü (http://www.wcoomd.org/) tarafından hazırlanmıştır ve üye ülkeler tarafından kabul edilmiştir.
Armonize sistem toplam 21 bölüm, 96 fasıl, 1241 pozisyon, 5019 ayrı kategoride eşya bulundurur. Bu eşyalar 6 rakamlı Armonize Sistem kodu ile sınıflandırılır.
Eşyanın Muayenesi
Ticarete konu olan eşyanın tarife uygulamasını tespiti amacıyla 4458 sayılı Gümrük Kanununa göre gümrük idarecilerinin izin verdiği yerlerde veya antrepolarda yapılan işlemdir.
Gümrük Tarifesi Anlaşmazlıklarına İlişkin İtirazlar
Tarifeden yükümlü olanlar, gümrük idaresince hesaplanan gümrük vergilerine itiraz edemezler. Bunun için idari yargı mercilerine başvurulur ancak alınan kararlara karşı idari yargıya başvurulması kararın idare tarafından uygulanmasına engel olmaz.
Tarife Anlaşmazlıklarına İlişkin Cezalar
Serbest dolaşıma giren veya geçici bir muafiyet düzenlemesine tabi olan eşyaya yapılan denetlemeler sonucunda, tarife uygulamasını etkileyen cins, tür ve niteliklerinde veya ölçülerinde aykırılık görüldüğünde ve hesaplanan gümrük vergisi ile muayene sonuçlarına göre alınması gereken gümrük vergisi arasındaki fark %5’i aştığında, vergiye ek olarak bu farkın 3 katı para cezası alınır.
Yazar: Duygu Dülger
