Dış ticaret yurtiçi sınırların ötesinde mal ve hizmet alışverişidir. Bu ticaret şekli prensipler ve dinamikler açısından yurtiçi ticaretten farklı değildir; çünkü bir ticarette ilgili tarafların motivasyonları genelde birbiri ile benzerlik gösterir. Dış ticaret ülkelerin gayri safi yurtiçi hasıla oranında büyük bir yer kaplar ve bu ticaret sistemi hane halkı, üreticiler ve siyasi erk için büyük bir önem taşır. Dış ticaret ile yurtiçi ticaret arasında belli başlı farklar bulunur. Temel fark ise dış ticaretin daha maliyetli ve geniş kapsamlı olmasıdır. Bu maliyetin sebebini açıklayacak olursak eğer gümrük tarifeleri, vergiler, zaman maliyetleri, hukuk farklılığı ve kültür farklılığı şeklinde sıralayabiliriz.
Dış Ticarette Ödeme Şekilleri
Modern küresel piyasalarda başarılı olmak ve yabancı rakiplere karşı üstünlük kurmak için dış ticarette alıcıya uygun ödeme sistemi sunmak kurumlar için ekstra bir başarıyı beraberinde getirir. Dış ticarette kullanılan ödeme şekillerini 5 ana başlık içerisinde sıralayabiliriz.
- Peşin ödeme: Alıcının ödemeyi, mal veya hizmeti almadan önce bankalar yoluyla havale/ EFT tarzında veya kredi kartı tahsili ile yaptığı ödeme şeklidir. Bu ödeme şeklinde ihracatçı hiçbir risk taşımazken, ithalatçı malın gelmemesi veya eksik gelmesi gibi risklerle karşı karşıya gelebilir.
- Mal mukabili ödeme: İhracatçının mal veya hizmet gönderimi sonrasında ödemesini aldığı ödeme şeklidir ve de bu aşamada ihracatçı büyük bir riski üstlenmiş olur.
- Vesaik mukabili ödeme: İhracat yapan şirket mal veya hizmeti verdiği an, ithalatçı üzerine bir poliçe çekerek sevk ettiği mallara ait belgeleri buna ekler. Bu vesikalı poliçeyi banka aracılığı ile ithalatçının bankasına gönderir. Banka poliçeye onay verdikten sonra ve de ihraç tahsili sonrası vesaikleri ithalatçıya gönderir.
- Kabul kredili ödeme: İthalatçının bir vesaike dayanarak (bono, poliçe) ödemesini vade tarihinde yaptığı ödeme şekline denir.
- Akreditifli ödeme şekli: Bu ödeme şeklinde iki taraf içinde risk sınırlandırılması vardır. Akreditif, ödemenin ihracat yapan şirkete banka tarafından uluslararası kanunlara uygun bir şekilde garanti edilmesi demektir aynı şekilde ithalatçıları da koruyan bu ödeme şekli karşılıklı olarak güven sağlar ve de riskler güvence altına girmiş olur.
En Çok Kullanılan Ödeme Şekli
Dış ticarette ödeme yöntemlerinin bazıları ihracatçının bazıları ise ithalatçının yararına olacak şekilde gerçekleşir. Bu nedenle taraflar arasında kullanılacak olan ödeme yöntemi aralarında yapacakları alım-satım sözleşmesi ile belirlenir. Sözleşme koşulları belirlenirken ihracatçı ve ithalatçı ülkelerin mali yasaları yanında uluslararası mali yasalar da dikkate alınır. Hazırlanmış olan yazılı sözleşme hukuki olarak ispatlayıcı özelliği olması nedeniyle ticari ilişkilerde büyük öneme sahiptir. Belirlenen ödeme yöntemine göre taraflar farklı sorumluluklar ve riskler üstlenir. Bu nedenle taraflar arasında yapılan sözleşme ile muhtemel anlaşmazlıklar önlenir ve riskler asgari seviyeye indirilir. Ayrıca sözleşmede malın cinsi, nevi, kalitesi, miktarı, teslim şekli ve mal bedeli kesinlikle belirtilmelidir.
Global pazarı incelediğimiz zaman değişen dünya koşullarının vermiş olduğu dönüşüm neticesinde en çok kullanılan ve riski asgari seviyeye indirgeyen ödeme şeklinin akreditifli ödeme şekli olduğunu söyleyebiliriz. Akreditif; ithalatçının talebine dayanarak bir banka tarafından ihracatçıya verilen belirli şartların yerine getirilmesi koşulu ile sattığı mal ve hizmetlerin bedelini ödeyeceğini garanti eden bir taahhüttür. Akreditif, gerekli işlemler yerine getirildiği takdirde ithalatçının talimatı ile ithalatçının bankasının ihracatçı adına ödeme yapacağını garanti etmesidir. Akreditifli Ödeme Yöntemi hem ihracatçıyı hem de ithalatçıyı korur. İhracatçı malları sevk ettiğinde mal bedelinin kendisine ödeneceğini, ithalatçı da sözleşme şartlarında belirtilen şekilde malların sevk edilmediği takdirde ödeme yapılmayacağını bilir. Bu ödeme sistemi ile dış ticarete yeni atılmış şirketler için, piyasaya ayak uydurma ve güvenli alışveriş kapsamında önemli bir yer teşkil eden bir ödeme şeklinin olduğunu söylemek mümkün olacaktır.
Dış ticaret ve ödeme kavramları birbirinden bağımsız olarak düşünülmeyecek kavramlardır. Bu yazımızda sizlere dış ticarette ödeme şekillerini, riskleri ve kolaylıkları aktardık. İlgili makaleler için sitemizin blog sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
